دانشنامه لرستان نسخه آزمایشی
خسرو سینایی کارگردان فیلم سینمایی «عروس آتش» که به کرونا مبتلا شده بود، درگذشت.
خسرو سینایی (زادهٔ ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری – درگذشتهٔ ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ در تهران) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، آهنگساز، نوازنده و شاعر اهل ایران بود. آثار او معمولاً بر پایه مستندهای اجتماعی استوار بودند. سینایی در سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت نشان ویژه کشور لهستان از سوی رئیس‌جمهور این کشور شد. او این نشان را به خاطر ساخت فیلم مستند مرثیه گمشده که روایت‌گر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ است، دریافت کرد.
زندگی هنری
خسرو سینایی، ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری متولد شد. پس از مهاجرت به تهران، در سال ۱۳۳۷ از دبیرستان البرز دیپلم گرفت. پس از آن به اتریش سفر کرد و از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۳ به تحصیل در رشتهٔ معماری در دانشکدهٔ فنی وین مشغول شد. او همزمان به تحصیل آهنگسازی در آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین پرداخت و پس از آن به تحصیل در رشتهٔ سینما مشغول شد و با دو درجهٔ ممتاز در کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی در سال ۱۳۴۶ از آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین فارغ‌التحصیل شد.
وی از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۶ شاگرد «ویکتور وینکل باور» سرپرست بخش آکاردئون کنسرواتوار وین بود و در کنسرت‌های مختلف به عنوان تکنواز و عضو هیئت ارکستر کنسرواتوار شرکت داشت.
خسرو سینایی در سال ۱۳۴۶ به ایران بازگشت و به مدت پنج سال در وزارت فرهنگ و هنر مشغول به کار شد. او همچنین از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۴ نیز با سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران همکاری کرد. او از آن زمان تا سال ۱۳۷۱، به تدریس در رشته‌های کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی، موسیقی فیلم، مستندسازی و … در دانشگاه و مراکز آموزشی و هنری پرداخت. وی نخستین فیلم سینمایی خود را در سال ۱۳۵۸ با نام زنده باد … ساخت.
خسرو سینایی در طول فعالیت‌های هنری خود بیش از ۱۲۰ فیلم کوتاه و بلند ساخت که افزون بر نویسندگی و کارگردانی، ساخت موسیقی و تدوین برخی از آثارش را نیز بر عهده داشته‌است.
درگذشت
خسرو سینایی که در مرداد ۱۳۹۹ به دلیل عفونت ریه و ابتلا به ویروس کرونا، در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان امیر اعلم تهران بستری شده بود،[۵] در ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ درگذشت.
آثار هنری
فیلم سینمایی
جزیره رنگین (۱۳۹۳)
کویر خون (۱۳۸۵)
مثل یک قصه (۱۳۸۵)
عروس آتش (۱۳۷۸)
کوچه پاییز (۱۳۷۶)
در کوچه‌های عشق (۱۳۶۹)
یار در خانه (۱۳۶۶)
هیولای درون (۱۳۶۲)
زنده باد … (۱۳۵۸)
فیلم مستند[ویرایش]
راویان تاریخ (۱۳۸۸)
گواهان تاریخ (۱۳۸۶)
فرش، اسب، ترکمن (۱۳۸۴)
گفتگو با سایه (۱۳۸۴)
آوازهای سکوت (۱۳۸۴)
طرح برنده (۱۳۸۳)
میان سایه و نور (۱۳۸۱)
عبور از نمی‌دانم (۱۳۸۱)
کوچه پائیز (مستند داستانی بلند ۱۳۷۵)
قصه کوتاهی چندهزار ساله (۱۳۷۲)
به کوه مهربان بیندیش (۱۳۷۲)
گیزلا (۱۳۷۲)
آخرین حلقه زنجیر (۱۳۷۰)
سرِ مرز (۱۳۷۰)
ابر شهر پیر (۱۳۶۴)
سفر به تاریخ (۱۳۶۴)
نقاشی مدرن ایران (۱۳۵۶)
زن دیروز، زن امروز (۱۳۵۶)
تهران امروز، تصاویر یک شهر (۱۳۵۶)
جناب دماوندی (۱۳۵۳)
حسین یاوری (۱۳۵۲)
مصور الملکی (۱۳۵۱)
مرثیه گمشده (۱۳۴۹–۱۳۶۲)
سردی آهن (۱۳۴۹)
پرستش (۱۳۴۹)
یک سرزمین، یک روز، یک راه (۱۳۴۸)
آن سوی هیاهو (۱۳۴۷–۱۳۴۸)
سال هنر ایران (۱۳۴۷)
آوائی که عتیقه می‌شود (۱۳۴۶)
برخی از فیلم‌های کوتاه[ویرایش]
ماهیگیری (۱۳۴۵)
پسر، پدر و مادر (۱۳۴۹)
فعل مجهول (۱۳۴۹)
سرگردانی بچه‌ها میان فرامین خدا و رفتار ما (۱۳۵۱)
فرار (۱۳۵۳)
خط خوردگی (۱۳۵۶)
خانواده ایرانی (۱۳۵۶)
ده صحنه تا اخراج (۱۳۵۸)
انیمیشن و تجربی[ویرایش]
شاید اگر… (عروسکی ۱۳۵۳)
دو راه حل یک مشکل (نقاشی متحرک ۱۳۵۲)
شرح حال (۱۳۴۷)
موسیقی
موسیقی فیلم
من ایران را دوست دارم
هیولای درون
یار در خانه
در کوچه‌های عشق
سفر به تاریخ
ابر شهر پیر
آخرین حلقه زنجیره
قصه کوتاهی چند هزار ساله
تهران امروز، تصاویر یک شهر
مرثیه گمشده
گیزلا
میان سایه و نور
آوازهای سکوت
عروس آتش
مثل یک قصه
نوار قصه
موسیقی نوار قصهٔ «سپیده می‌دمد» براساس ۲۶ شعر از پروین دولت‌آبادی
فیلمنامه‌ای بدون فیلم
خسرو سینایی طی روزهای ۲۸ و ۲۹ دی ۱۳۸۰ در برنامه‌ای با عنوان «فیلمنامه‌ای بدون فیلم» در خانه هنرمندان ایران به شعرخوانی و آکاردئون نوازی پرداخت. این برنامه به نفع فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان و با همکاری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.[۷]
تألیفات
فیلمنامه صورتگران عصر خون، ۱۳۸۱
فیلمنامه سپیدجامه، ۱۳۸۲
فیلمنامه عروس آتش، ۱۳۸۳
تاول‌های لجن، ۱۳۴۲. ناشر: گالری هنر جدید. (مجموعه شعر)
ترانه شاپرک‌های سفید، ۱۳۹۱. ناشر: نشر امرود. (مجموعه شعر)
اتاق صورتی، ۱۳۹۴. ناشر: نشر امرود. (مجموعه شعر)
کتاب صوتی یادگاری (شعر و موسیقی)۱۳۹۶
ترجمه:
جلوه‌های ویژه تصویری در سینما و تلویزیون. ترجمه از انگلیسی، ۱۳۶۷
سینمای بعد از کمونیسم (ترجمه مقالات انگلیسی. ۱۳۷۷)
فیلمسازان بزرگ جهان (انتخاب و ترجمه از متن انگلیسی ۱۳۸۸)
سیاحت و ماجراهای من در ایران. نوشته آرمین و مبری. ترجمه از متن آلمانی (آماده چاپ)
جایزه‌ها
جایزه «بهترین فیلم صنعتی» از جشنواره فیلم‌های صنعتی برای فیلم «آخرین حلقه زنجیر» (۱۳۸۴)
نشان «هنرمند با افتخار» از وزارت فرهنگ جمهوری لهستان برای فیلم مرثیه گمشده (۲۰۱۰)
نشان ویژه «صلیب شوالیه جمهوری لهستان» از سوی رئیس‌جمهور لهستان برای فیلم مرثیه گمشده (۲۰۰۸)
جایزه انجمن بین‌المللی منتقدان فیلم (فیبرشی) به فیلم عروس آتش در جشنواره بین‌المللی فیلم کارلوی واری جمهوری چک
سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم «عروس آتش» (۱۳۷۸)[۱۱]
لوح زرین بهترین کارگردانی در دومین دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم «هیولای درون» (۱۳۶۲)
برنده جایزه گلدان بلورین انجمن مبارزان ضد فاشیسم در جشنواره کارلوی جمهوری چک برای فیلم زنده باد… (۱۹۸۰)
مجسمه شهر فرنگ آرشیو فیلم ایران برای فیلم «آن سوی هیاهو»، تهران (۱۳۴۷)
دیپلم افتخار هیئت داوران بین‌المللی در دومین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، برای فیلم «آن سوی هیاهو»، تهران(۱۳۴۷)
جایزهٔ فارغ‌التحصیلی آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی (وین – اتریش) به فیلم «ماهیگیری» (۱۳۴۶)
وصیت “خسرو سینایی”
من رفتم؛ ناراحت نباشید
■ خسرو سینایی
به این فکر کنید که بهترین روزهای زندگی‌ام را در کنار شما عزیزانم تجربه کردم.درعین‌حال که بی‌مهری‌ها دیدم اما هرگز به دل نگرفتم.سعی کردم از لحظه‌لحظه زندگی‌ام لذت ببرم و بردم.خوشحالم در دوران کاری‌ام توانستم با کسانی همکاری داشته باشم، که الان هر کدام برای خود افتخاری هستند در سینمای ایران.
از خانواده عزیزم، گیزلا و فرح عزیز بسیار متشکرم که یک عمر با من همراه بودند و بهترین دوستانم.
از فرزندان عزیزم، یاسمین، سمیرا، سام و آلما متشکرم که همه شما همیشه باعث افتخار و سربلندی‌ام بودید و هستید.
و همچنین نوه‌های نازنینم، مسیح و هلیای عزیز.اما مهم‌تر از همه لیلی نازنینم، که دیگر تنها نیست! ما با هم خوش می‌گذرانیم و شاد هستیم.نگران ما نباشید.
همه شما را دوست دارم.
لحظه همیشه گذراست
و خاطره همیشه ماندنی
و من
بود و نبود و عشق و ابدیت را
به نگاهی می‌فروختم
اگر، خاطره گذرا می‌شد
